1. Khái niệm về thừa kế
Thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người chết cho người còn sống theo quy định của pháp luật. Đây là một chế định quan trọng trong Bộ luật Dân sự, nhằm đảm bảo quyền sở hữu tài sản, đồng thời duy trì sự ổn định trong quan hệ gia đình và xã hội.
Có hai hình thức phổ biến: thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật. Mỗi hình thức có đặc điểm, điều kiện và hệ quả pháp lý riêng.
2. Thừa kế theo di chúc
2.1. Khái niệm
Thừa kế theo di chúc là việc phân chia di sản dựa trên ý chí của người để lại tài sản, thể hiện qua văn bản hoặc di chúc miệng hợp pháp.
2.2. Điều kiện hợp pháp của di chúc
Một di chúc hợp pháp phải đáp ứng:
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, không bị lừa dối, cưỡng ép.
- Nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
- Hình thức di chúc phù hợp quy định: văn bản có công chứng/chứng thực hoặc di chúc miệng trong trường hợp khẩn cấp.
2.3. Hiệu lực của di chúc
Di chúc có hiệu lực từ thời điểm mở thừa kế, tức là khi người lập di chúc qua đời.
3. Thừa kế theo pháp luật
3.1. Khái niệm
Thừa kế theo pháp luật là việc phân chia di sản theo hàng thừa kế, mức hưởng, trình tự do Bộ luật Dân sự quy định, áp dụng khi:
- Người chết không để lại di chúc.
- Di chúc không hợp pháp.
- Người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc cùng thời điểm với người để lại di sản.
3.2. Hàng thừa kế
Theo Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, hàng thừa kế được xác định như sau:
- Hàng thứ nhất: vợ, chồng, cha mẹ, con ruột, con nuôi.
- Hàng thứ hai: ông bà, anh chị em ruột, cháu ruột.
- Hàng thứ ba: cụ, bác, chú, cậu, cô, dì và hậu duệ tương ứng.
Người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng nếu không còn ai ở hàng trước.
4. Điểm khác nhau giữa thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật
| Tiêu chí | Thừa kế theo di chúc | Thừa kế theo pháp luật |
| Căn cứ phân chia | Ý chí của người để lại di sản | Quy định của pháp luật |
| Hình thức | Văn bản hoặc di chúc miệng hợp pháp | Không cần văn bản, chia theo hàng thừa kế |
| Quyền quyết định | Người lập di chúc quyết định ai được hưởng, mức hưởng | Pháp luật ấn định theo hàng thừa kế |
| Tính linh hoạt | Rất linh hoạt, có thể truất quyền, ưu tiên | Ít linh hoạt, mang tính bắt buộc |
| Áp dụng | Khi có di chúc hợp pháp | Khi không có di chúc hoặc di chúc vô hiệu |
5. Ưu điểm và hạn chế
5.1. Thừa kế theo di chúc
- Ưu điểm: thể hiện ý chí cá nhân, tránh tranh chấp.
- Hạn chế: dễ bị vô hiệu nếu không tuân thủ hình thức, nội dung.
5.2. Thừa kế theo pháp luật
- Ưu điểm: rõ ràng, dễ áp dụng, ít bị vô hiệu.
- Hạn chế: có thể không đúng mong muốn của người để lại di sản.
6. Thực tiễn tranh chấp thừa kế tại Việt Nam
Trong thực tế, tranh chấp thừa kế thường nảy sinh do:
- Di chúc lập không hợp pháp.
- Người thừa kế không đồng thuận với nội dung di chúc.
- Mâu thuẫn trong việc xác định hàng thừa kế.
- Tài sản chưa được đăng ký, xác minh quyền sở hữu.
Nhiều vụ án kéo dài hàng chục năm, gây tổn thất tình cảm gia đình và chi phí lớn.
7. Vai trò của luật sư trong giải quyết tranh chấp thừa kế
Luật sư giúp:
- Tư vấn quy định pháp luật về thừa kế.
- Soạn thảo di chúc hợp pháp để tránh vô hiệu.
- Đại diện hòa giải giữa các bên.
- Tham gia tố tụng, bảo vệ quyền lợi cho thân chủ.
8. Dịch vụ pháp lý tại Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dân sự, đặc biệt là tranh chấp thừa kế, Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự cam kết:
- Tư vấn, soạn thảo di chúc đúng quy định, đảm bảo hiệu lực.
- Hỗ trợ phân chia di sản theo di chúc hoặc theo pháp luật, hạn chế tranh chấp.
- Đại diện đàm phán, hòa giải để bảo vệ quyền lợi, giữ gìn tình thân.
- Tham gia tố tụng tại Tòa án nếu xảy ra tranh chấp phức tạp.
Phương châm của Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự là “Công tâm – Hiểu luật – Bảo vệ quyền lợi”, luôn đồng hành cùng khách hàng trong những vấn đề nhạy cảm về tài sản và gia đình.
9. Kết luận
Thừa kế theo di chúc và thừa kế theo pháp luật là hai hình thức có nhiều điểm khác nhau nhưng cùng hướng đến mục tiêu bảo vệ quyền sở hữu, công bằng và trật tự xã hội. Việc lựa chọn hình thức nào phụ thuộc vào ý chí người để lại di sản và tình huống thực tế.
Để tránh rủi ro pháp lý, mỗi người nên chủ động lập di chúc hợp pháp, đồng thời tìm đến sự hỗ trợ của luật sư. Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự sẽ là người bạn đồng hành tin cậy, mang đến giải pháp pháp lý toàn diện, giúp bạn và gia đình an tâm trong việc thừa kế tài sản.
