MỤC LỤC
1. Khái niệm về truất quyền hưởng di sản thừa kế
Thừa kế là quyền của cá nhân đối với tài sản sau khi chết, được chuyển giao cho người khác theo di chúc hoặc theo pháp luật. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người để lại di sản có quyền truất quyền hưởng di sản của một hoặc nhiều người thừa kế.
Truất quyền hưởng di sản nghĩa là loại bỏ quyền thừa kế của một cá nhân cụ thể, dù người đó thuộc diện thừa kế theo pháp luật. Đây là quyền tự do định đoạt của người lập di chúc và được pháp luật công nhận.
2. Căn cứ pháp lý về truất quyền hưởng di sản
Theo Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015, người lập di chúc có quyền:
- Chỉ định người thừa kế hoặc truất quyền hưởng di sản của người thừa kế.
- Phân định phần di sản cho từng người thừa kế.
- Dành một phần di sản để di tặng, thờ cúng.
- Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
Như vậy, pháp luật cho phép truất quyền hưởng di sản và coi đó là quyền tự định đoạt hợp pháp của người để lại tài sản.
3. Các trường hợp bị truất quyền hưởng di sản
Truất quyền hưởng di sản có thể xảy ra khi:
- Người để lại di sản lập di chúc hợp pháp, ghi rõ nội dung truất quyền của cá nhân nào đó.
- Người thừa kế có hành vi trái đạo đức, vi phạm pháp luật, khiến người lập di chúc không muốn để lại tài sản.
- Người thừa kế không làm tròn nghĩa vụ chăm sóc, phụng dưỡng khi người để lại di sản còn sống.
Ví dụ: Người cha lập di chúc truất quyền con trai cả vì thường xuyên ngược đãi, không chăm sóc khi ông ốm đau.
4. Ai không được hưởng di sản theo quy định pháp luật?
Ngoài truất quyền hưởng di sản theo ý chí của người để lại tài sản, Điều 621 Bộ luật Dân sự 2015 còn quy định những trường hợp không được hưởng di sản, bao gồm:
- Người bị kết án cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người để lại di sản.
- Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.
- Người bị kết án vì hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe của người thừa kế khác nhằm hưởng di sản.
- Người lừa dối, cưỡng ép, ngăn cản việc lập di chúc; giả mạo, sửa chữa, hủy hoại di chúc để hưởng di sản.
Tuy nhiên, những người này vẫn có thể được hưởng di sản nếu người để lại di sản biết nhưng vẫn cho hưởng.
5. Truất quyền hưởng di sản có loại bỏ tất cả quyền lợi không?
Truất quyền thừa kế không áp dụng với một số đối tượng đặc biệt. Theo Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, dù bị truất quyền, những người sau vẫn được hưởng một phần di sản bắt buộc:
- Con chưa thành niên.
- Cha, mẹ, vợ, chồng.
- Con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động.
Họ vẫn được hưởng ít nhất bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật, trừ khi từ chối nhận di sản hoặc không đủ điều kiện theo luật.
6. Thủ tục truất quyền hưởng di sản trong di chúc
Để truất quyền hợp pháp, người lập di chúc cần:
- Lập di chúc hợp pháp theo quy định (Điều 630 Bộ luật Dân sự 2015).
- Trong nội dung di chúc, ghi rõ:
- Họ tên người bị truất quyền.
- Phần tài sản mà người đó không được hưởng.
- Người thừa kế thay thế (nếu có).
- Công chứng hoặc chứng thực di chúc để tránh tranh chấp.
Nếu không có di chúc hoặc di chúc vô hiệu, việc truất quyền sẽ không có giá trị.
7. Tranh chấp về truất quyền hưởng di sản
Các tranh chấp thường gặp:
- Người bị truất quyền cho rằng di chúc không hợp pháp.
- Gia đình mâu thuẫn về phần di sản bị truất.
- Người thừa kế bắt buộc yêu cầu chia phần di sản theo luật.
Đây là những vụ việc phức tạp, thường phải nhờ đến luật sư thừa kế để đảm bảo quyền lợi và giải quyết tranh chấp tại Tòa.
8. Dịch vụ pháp lý về thừa kế tại Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực dân sự – thừa kế, Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự cung cấp dịch vụ:
- Tư vấn lập di chúc hợp pháp, đảm bảo quyền truất quyền hoặc chỉ định người thừa kế đúng luật.
- Giải quyết tranh chấp thừa kế khi bị truất quyền hoặc khi di chúc có tranh cãi.
- Đại diện khách hàng tại Tòa án, bảo vệ quyền lợi chính đáng.
- Hỗ trợ phân chia di sản hợp pháp, nhanh chóng và hiệu quả.
Phúc Đức Law luôn đặt phương châm “Hiểu luật – Giữ quyền – Bảo vệ công bằng”, là người bạn đồng hành tin cậy trong mọi tranh chấp thừa kế.
9. Kết luận
Người lập di chúc hoàn toàn có quyền truất quyền hưởng di sản thừa kế đối với một số cá nhân, miễn là di chúc lập hợp pháp. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số trường hợp người bị truất vẫn được hưởng di sản bắt buộc.
Do đó, để tránh tranh chấp, cần có sự tư vấn của luật sư khi lập di chúc hoặc khi xử lý tranh chấp về quyền thừa kế. Văn Phòng Luật Sư Đức Phúc và Cộng Sự sẵn sàng đồng hành, mang lại giải pháp pháp lý toàn diện cho bạn và gia đình.
10. FAQ – Hỏi & Đáp thường gặp về truất quyền hưởng di sản
Có thể truất quyền hưởng di sản của con cái không?
👉 Có, nếu lập di chúc hợp pháp, nhưng con chưa thành niên hoặc con đã thành niên mất khả năng lao động vẫn được hưởng phần bắt buộc.
Truất quyền thừa kế có cần ghi rõ trong di chúc không?
👉 Có. Nếu không ghi rõ thì người đó vẫn được hưởng di sản theo pháp luật.
Người bị truất quyền có thể khởi kiện không?
👉 Có, họ có thể kiện yêu cầu Tòa án xem xét tính hợp pháp của di chúc.
Thời hiệu khởi kiện tranh chấp thừa kế là bao lâu?
👉 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản kể từ ngày mở thừa kế.
Người bị truất quyền có được hưởng di sản bắt buộc không?
👉 Có, nếu thuộc nhóm thừa kế bắt buộc (vợ/chồng, con chưa thành niên, cha mẹ, con mất khả năng lao động).
Truất quyền thừa kế có áp dụng cho trường hợp thừa kế theo pháp luật không?
👉 Không. Truất quyền chỉ có giá trị khi có di chúc hợp pháp.
Muốn truất quyền thừa kế hợp pháp thì làm thế nào?
👉 Cần lập di chúc bằng văn bản, ghi rõ người bị truất, phần di sản, và nên công chứng để đảm bảo hiệu lực pháp lý.
